Yarım Asırlık Sır: Alan Turing
“Ben bir makine miyim yoksa bir insan mı? Savaş kahramanı mı yoksa bir suçlu mu? Şimdi söyleyin, ben neyim?”Alan Turing
Değeri öldükten sonra anlaşılan ve tarihin seyrini değiştiren yüzlerce insandan belki de en önemlisidir Alan Turing.
23 Haziran 1912 Londra’da dünyaya gelen Alan’ın -şu an kullandığımız bilgisayarların fikir babası- daha çok küçükken ileride matematik dehası olarak anılacağı öngörülüyordu. Hayatı boyunca kendini geliştiren Alan, matematik ve kriptoloji (gizli yazıları ve şifreli belgeleri çözümleyen bilim dalı) üzerine uzmanlaştıktan sonra II. Dünya Savaşı sırasında İngiliz ordusu tarafından kriptoloji ekibine dahil edildi. Onu orada bekleyen görev Nazi Almanya’sının savaş sırasında ki haberleşme araçları olan ve her 24 saatte bir değişen şifre mekanizmasına sahip olan Enigma adlı makinenin şifrelerini kırmaktı.
Enigma’nın 159 trilyon olası şifresi vardı. Tek yapmak gereken her birini tek tek denemekti. Ancak tek bir şifreyi 1 dakikada kontrol eden 10 adam olsaydı ve bu 10 adam 7 gün 24 saat hiç durmadan aralıksız çalışsaydı, her bir şifreyi kontrol etmek sizce kaç gün sürerdi?
2 hafta? Yoksa 5 ay mı? Yanıldınız! Günler değil, aylar hiç değil. Yıllar sürerdi. TAM TAMINA 20 MİLYON YIL.
Peki 20 milyon yılda çözümlenebilecek şifreleri 20 dakikada çözümleyebilen bir makinenin varlığı mümkün olabilir miydi? Alan Turing için bu mümkündü. Enigma’nın şifrelerini kıran ve literatüre Bombe Machine diye geçen bir makine üretti. Tarihçilere göre bu makinenin üretilmesi savaşı 2 yıldan fazla kısaltarak 14 milyon hayatı kurtarmıştır. Fakat bu gelişmeler 50 yıl boyunca devlet sırrı olarak kaldı ve Alan Turing’in gerçekte kim olduğunu öğrenmek hayli geç oldu.
ALAN TURİNG BAŞKA NE YAPTI?
“Bilgisayar Mekanizması ve Zekâ” adlı makalesinde yapay zekâ konularına değinen Turing, bir makinenin akıllı sayılabilmesi için gereken standartları belirleyen bir deney tasarlamıştır. Turing Testi adı verilen bu test, makinenin karşısındaki deneğin, görmeden iletişime geçtiği şeyin insan mı yoksa makine mi olduğunu tahmin etmesi esasına dayanır. Eğer denek, karşısındakinin makine olduğunu anlayamazsa, makinenin bir nevi “düşünme” yetisine sahip olduğu söylenebilir. Ve inanır mısınız bu testi 13 yaşındaki Eugene Goostman adlı bir çocuğu taklit etmek amacıyla hazırlanan bir bilgisayar programı geçti ve düşünme yetisinin olduğunu ispatladı.
İnsan Mıyız Gençler?
İnternette sıkça karşımıza çıkan ve bazen Da Vinci’nin şifresi kadar karmaşık olup sinirimizi yerinden oynatan CAPTCHA (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart) adındaki bu uygulamanın esası Turing Testi’ne dayanır. Çoğu insana “Acaba insan değil miyim?” dedirtebilen bu test, internetteki kullanıcıların insan veya makine olduğunu ayırt etmekte kullanılıyor.
“Bazen, kimsenin hakkında hiçbir şey düşünmediği insanlar, kimsenin hakkında hiçbir şey düşünmediği şeyleri yapabilen kişilerdir.”
ALEYNA BULUT
Diğer blog yazılarımıza göz atmayı unutmayın!